Connect with us

Güneş Kırıcılar

Güneş Kontrolü: Güneş Kırıcı ve Rafları

Yayın Tarihi:

on

Prof. Dr. Salih Ofluoğlu Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Enformatik Bölümü Başkanı

Yapımları ve işletimleri sırasında binalar yüksek miktarda enerji tüketir ve karbon salınımına neden olurlar. Bu nedenle binaların iklim değişikliği üzerinde önemli etkisi vardır ve bu konuda farkındalık artmaktadır [1]. Bu sorunla başa çıkabilecek, enerji tüketimi daha etkin ve daha fazla yenilebilir enerji kaynaklarını kullanmayı teşvik eden sürdürülebilir bina çözümlerine yönelik Türkiye’de ve dünyada yönetmelik, sertifikasyon ve insiyatifler bulunmaktadır [2,3,4,5].

Sürdürülebilir binalar, yerel iklim,  güneş ve rüzgar vb. doğal ve yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanarak yapılı çevre oluştururlar. Bu yapılar ilke olarak fosil kaynaklı enerji kullanımını en az düzeyde tutar ve en az mekanik destekle, mevcut doğal pasif iklimlendirme olanaklarıyla binalarda hedeflenen ısısal ve görsel konfor ile hava kalitesini sağlarlar. Pasif iklimlendirme olanakları bina tasarım sürecinde erken evrelerden ilerleyen safhalara kadar dikkate alınır.

Tüm pasif tasarım öğeleri arasında, ısısal ve görsel konfora büyük etkisi nedeniyle ve önemli bir yenilebilir enerji kaynağı olması açısından güneş en yaşamsal olanlarındandır ve güneşe erişimin sağlanması çok önemlidir. Yoğun bina dokusunun bulunduğu şehirlerde güneşe erişimin olması önemli bir haktır. Güneş erişimi ve bina gölgelerini bazı ülkelerin yasalarında da yer almaktadır [6].  

Güneş hareketini anlamak ve ondan faydalanmak, mekanlar için ısısal ve görsel konforun sağlanması açısından çok önemlidir. Bunun için alınabilecek önlemler mevsimsel ve günlük olarak sınıflandırılabilir:

MEVSIMSEL ÖNLEMLER: GÜNLÜK ÖNLEMLER:
Kış ayları: Pasif olarak binayı ısıtmak için güneşin etkisini arttırmak Sabah: Alçakta olan güneşin ısısını kazanmak ve gün ışığı kamaşmasını önlemek
Yaz ayları: Pasif olarak binayı soğutmak için güneşin etkisini azaltmak Öğle: Gün ortası yüksek güneş ısısından oluşacak aşırı ısınma ve soğutma yükünü azaltmak, farklı yerler ısıyı kazanma ve enerji üretmek
Öğleden sonra: Aşırı ısınma ve kamaşmadan kaçınmak

Güneşe bağlı pasif iklimlendirme için mevsimsel ve günlük önlemler

Güneşin farklı mevsim ve saatlerdeki konumu, bina ile yaptığı azimut ve yükseklik (altitude) açılarıyla ölçülür. Yükseklik açısı güneşin yer düzlemiyle yaptığı düşey açıdır. Günün aydınlık olduğu saatlerde bu değer 0<x<90 derece arasındadır.  Azimut açısı güneş ve gerçek (coğrafi) kuzey arasındaki açıdır (-180<x<180 aralığındadır ve kuzeyden saat yönünde pozitiftir).

Güneşin azimut ve yükseklik açısının hesaplanması


Yükseklik ve azimut açıları yılın farklı zamanlarında değişkenlik gösterir. Güneş ve gölge hesaplamasında ve güneşin ışıma etkisini hesaplarken Türkiye’nin bulunduğu kuzey yarım küre için yılın aşağıdaki bazı önemli günlerini dikkate almak gereklidir:

Gün

Dönümleri

21 Haziran En uzun gün/En kısa gölge
Güneş en büyük yükseklik açısında (yaz gündönümü)
21

Aralık

En uzun gece/En uzun gölge
Güneş en alçak yükseklik açısında (kış gündönümü)
Ekinoks Zamanları 21

Eylül

21

Mart

Gece ve gündüzün eşitliği
Güneş rotasında ortalama zamanlar

Güneş-gölge çalışmaları için önemli tarihler

Bu değerler arsa üzerinde tasarlanacak tüm yapılı (binalar) ve yapılı olmayan (peyzaj) çevre ile ilgili kararları etkiler. Binaların ne kadar yüksek, arsanın neresinde ve mevcut yapılı çevreden ne kadar uzakta olması gerektiği, pencere ve kırıcıların boyutları ve konumları bu bilgiden etkilenir.

Elle yapılabilecek güneş-gölge hesaplamaları için yılın belirli bir tarih ve saatinde, belirli bir coğrafi bölgedeki güneşin azimut ve yükseklik açılarını bilmek gerekir. Bu bilgiler Web üzerinde yer alan çeşitli meteoroloji ve astronomi sitelerinden öğrenilebilir. Azimut ve yükseklik açı bilgileri ayrıca güneş ile ilgili analizler yapan birçok BIM yazılımında verilen tarih için otomatik olarak elde edilmektedir. Bu yazılımlar, güneş-gölge analizleriyle, binaların çevre topoğrafya ve yapılı çevre gölge ve güneş etkileşimini; güneş ışıması analizleriyle, güneşin bina yüzeyi üzerinde ısıtma etkisi ile PV ile enerji üretme potansiyelini ve gün ışığı analizleriyle, mekanlardaki doğal ışıkla oluşan aydınlık düzeyini ölçebilmektedir [7].

21 haziran (15:00)

Yaz gün dönümü

21 Aralık (15:00)

Kış Gün dönümü

21 Mart – 21 Eylül (15:00)

Ekinoks zamanları

Autodesk Revit kütle modeli üzerinden bir Müze binası önerisi için kavramsal güneş gölge analizi

Binanın doğru yönlendirilmesi pasif iklimlendirmede görsel ve ısısal konforun sağlanması açısından önemlidir. Binanın uzun yüzeyinin batı-doğu yönünde olması tercih edilir. Bu yönlenme tutarlı bir şekilde günışığı alınımı ve uzun yön boyunca da ışık kamaşmasını kontrol etme imkanı verir. Büyük ve geniş yapılarda ise boşluklar sağlanarak gün ışığı arttırılabilir. Gün ışığının fazla gelmesi yazın mevsimsel aşırı ısınmaya neden olabildiği için yüksek günışığını düşük ısı geçirgenliği ile sağlayan gelişmiş özellikli camlar bir çözüm olabilir.

Gün ışığı için 1-en kötü; 3-orta ; 2-en iyi yönlenmeye sahiptir. Bina içindeki oluşturulan boşluklarla gün ışığı ve ısısının sağlanması

Daha iyi güneş erişimi için bina yönlendirme ve kütle üzerinde boşluk oluşturma [8]

Güneş kırıcı ve ışık rafları

Binanın biçimi, yönlendirilmesi ve malzeme kararları ile kullanıcı konforu, verimi ve bina enerji tüketimi belirli bir düzeye ulaştırılacaktır. Güneşin görsel ve ısısal etkisini daha fazla düzenlemek için güneş kırıcı (sunshaders) ve raflarından (light shelves) yaygın olarak faydalanılmaktadır.

Güneş kırma, güneş ışığının günün veya yılın belli zamanlarında mekanlara girmesini sağlamak ve diğer zamanlarda engelleme faaliyetidir. Bu işlem binanın biçimi ve mevcut strüktürel elemanları kullanılarak sağlanabildiği gibi güneş kırıcı adı verilen cepheye eklenen çoğunlukla PVC, alüminyum, çelik ve ahşap malzemeden oluşan profillerle de gerçekleştirilebilir.

Şekil 4: Güneşin mevsimsel değişen konumuna göre önlem almak [8]

Güneş kırma stratejileri genellikle konsollar, panjurlar ve düşey-yatay kayıtlarla sağlanmaktadır. Gün ışığının ısısal etkisinin içe geçmesini engellediği için kırıcıların bina dışında olması tercih edilir. Kırıcılar sabit, elle veya mekanik ayarlanabilir olabilirler. Sık kullanılan yöntem en çok güneş ışığının geldiği yön olan güney için sabit yatay konsollardır. Bu konsolların uzunluğu güneşin en tepede olduğu yaz ve en alçakta olduğu kış günlerinde ışığın geliş açısına göre hesaplanır. Genellikle doğu ve batı yüzeyleri sabah ve öğleden sonra alçak açıdan gelen güneşi önlemek için düşey kayıtlara ihtiyaç duyarlar. Yaygın olarak kullanılan ışık rafları ve etkileri şu şekildedir [9]:

  1. Standart yatay konsol tipidir ve güney cephelerinde tercih edilir.
  2. Konsolun parçalanarak kullanıldığı ve ışık geçiriminin daha fazla azaltıldığı bir kırıcı tipidir.
  3. Konsol ucuna ek yapılarak güneşin daha alçak olabilecek açılardan girişi engellenmiştir.
  4. Panjur tipi çözüm en az gün ışığının girişini sağlar.
  5. Bu tip 3 ve 5 no’lu etkiyi sarkan panjur ile sağlamıştır.
  6. Bu kırıcı tipi 1 no’lu çözümü aralıklı elemanlarla gerçekleştirmiş ve daha fazla gün ışığının girişine izin vermiştir.
  7. Bu çözüm 3 no’lu tip ile benzerlik gösterir. Profil ucuna ek parça koymak yerine açısı eğilerek aynı etki elde edilmiştir.
  8. Binanın batı ve doğu yönlerinde kullanılan düşey kırıcı tipidir.

 

Sık kullanılan ışık kırıcı tipleri [9]

Gün ışığının etkisini düzenlemek ve iç mekanlarda daha derin alanlara girişini sağlamak için kullanılan bir çözüm ışık raflarıdır. Raflar zorunlu olmasa da dışarıda kırıcı özelliğine sahip bir konsol ve iç mekana doğru bazen dışarıdaki parçaya birleşik konsol yardımıyla, gelen ışığın mekanın daha az aydınlanan kısımlara az bir kayıpla yansıtılmasını sağlarlar. Işık rafı yerleştirilen duvarlar çoğu kez yüksek pencerelidir. Raf pencereyi ikiye böler. Üst pencereden gelen ışık yansıtılırken pencerenin hemen yanında yüksekten gelen şiddetli gün ışığından oluşabilecek kamaşma engellenir. Rafların tavan ve çatı aydınlık pencerelerinde düşey yansıtıcı olarak kullanılan tipleri de bulunmaktadır.

Işık rafları yoluyla ışığın iç mekana erişimi

Sonuç

Bu yazıda ifade edildiği gibi güneş bir pasif iklimlendirme ve enerji kaynağı olarak önemli bir yere sahiptir. Bina biçimi ve binanın yeri ile ilgili kararlarda güneşin mevsimsel ve günlük hareketini dikkate almak, bu etkiyi düzenlemek için güneş kırıcı ve raflarını yapıya eklemek kullanıcı konforu ve binanın enerji tüketimi açısından faydalar sağlamaktadır. Son yıllarda farklı tasarım alternatifleri için güneş-gölge ilişkileri, gün ışığı seviyesi, yüzey ışınım miktarları ile kırıcı/raf gibi elemanların profilleri sayısal araçlarla hesaplanabilmekte ve analizler üretilebilmektedir. Erken tasarım sürecinden itibaren bu araçları da katarak geliştirilecek, güneşe erişimi ve kontrolünü dikkate alan tasarımlar daha sürdürülebilir bir çevre için katkı sağlayacaktır.

Kaynakça:

[1] Farah, Yoosof, Building.co.uk, “Climate change summit to have dedicated Buildings Day”, 19 Ağustos 2015, URL: www.building.co.uk/news/climate-change-summit-to-have-dedicated-buildings-day/5077102.article

[2] Leadership in Energy & Environmental Design – LEED, US Green Building Council,
URL: www.usgbc.org/leed,

[3] Building Research Establishment Environmental Assessment Method – BREEAM,
URL: www.breeam.org,

[4] The Architecture 2030 Challenge , URL: www.architecture2030.org

[5] Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, URL: www.bep.gov.tr

[6] Prescription Act 1832, İngiltere, Ancient lights/right to light, URL: http://www.legislation.gov.uk/ukpga/Will4/2-3/71

[7]Ofluoğlu, Salih, “Performansa Dayalı Sürdürülebilir Kavramsal Mimari Tasarım Eğitimi, Mimarlıkta Sayısal Tasarım Sempozyumu (MSTAS 2015)

[8] Autodesk Building Performance Analysis Certificate Program
URL: sustainabilityworkshop.autodesk.com/bpac

[9]Ernest Orlando Berkeley National Laboratory, Environmental Energy Technologies Division , Tips for Daylighting with Windows, Ekim 2013

Devamını Oku
Yorum yap

Bir Cevap Yazın

Güneş Kırıcılar

Harol, Güneş Enerjisiyle Çalışan Coolscreen Solar’ı Tanıtıyor: Sürdürülebilir Soğutma Güneş Enerjisiyle Güçlendiriliyor

Yayın Tarihi:

on

Yazar:

Harol, güneş koruma uzmanı olarak Coolscreen Solar adlı mükemmel, tamamen güneş enerjisiyle çalışan bir perde sunarak yıl boyunca güneş ışığı üzerinde tam kontrol sağlıyor. Coolscreen Solar, binaları doğal yolla serinleten bir mühendislik ve estetik dehasının ürünüdür. Ayrıca son derece şık, minimalist ve sürdürülebilir bir tasarıma sahiptir.

Yeni Harol Coolscreen Solar, %100 yeşil enerjiyi minimalist tasarım ve yüksek teknoloji yenilikleriyle birleştiriyor. Güneş enerjisiyle çalışan perde tamamen pencerenin dışına monte edilir ve bu nedenle hem mevcut pencereler hem de yeni binalar için uygundur. Herhangi bir invaziv inşaat çalışması gerektirmez. Evler, daireler, bakımevleri ve konaklama tesisleri için mükemmel bir çözümdür.

Küresel ısınma aşırı ısınmayı gerçek bir risk haline getirdi. Perdeler, enerji verimli bir şekilde güneş ışığını kontrol edebilir ve yaz aylarında iç mekan sıcaklıklarını konforlu tutabilir. Kış aylarında ise ekstra yalıtım sağlayarak ücretsiz güneş enerjisi sunar. Coolscreen Solar, son derece akıllı, sürdürülebilir bir tasarıma dayalı enerji verimli bir şekilde güneşi engelleyen perdelerimizin yeni neslidir.” – CEO Annick Draelants

%100 sürdürülebilir

Coolscreen Solar, göze çarpmayan bir güneş paneli ve güçlü 2.2 Ah pil tarafından desteklenir. Kuzeye bakan veya güneşin daha az olduğu günlerde bile, büyük pil depolama kapasitesi sayesinde perde hala çalışır durumdadır (3 saat şarj süresi – tamamen şarj edildiğinde perde günde iki kez açılıp kapanabilir, 30 gün boyunca). Sürdürülebilir tasarım ilkeleri, en başından itibaren ön planda tutulmuş ve Harol, yapıştırıcıya ihtiyaç duymadan birbirine geçebilen minimum sayıda parça kullanmıştır. Bu, perdenin ömrü sona erdiğinde parçaların tekrar kullanılarak döngüsel ekonomiye ve sürdürülebilir bir topluma katkıda bulunabileceği anlamına gelir. Ayrıca, Coolscreen Solar, Harol’ün rüzgar türbininden elde edilen yeşil enerjiyle üretilir ve kasası ile diğer parçaları şirketin kendi çevre dostu toz kaplama tesisinde toz kaplanır.

İnce tasarım

Pil tamamen şık bir kare alüminyum kasa içine gizlenmiştir ve iki farklı boyutta mevcuttur. Ekstra dar kılavuz, görünmez kaynak dikişi ve kasa içinde tamamen kaybolan alt ray ile birlikte, bu, herhangi bir mimari tarza uygun şık ve minimalist bir tasarım oluşturur. En son nesil Coolscreen’lerin vida kullanmadan birbirine geçebilen minimum sayıda parçadan oluşan sistemi, bu temiz görünüme katkıda bulunur.

Elegant ve sessiz

Harol, Coolscreen Solar için polimer bir ekstrüzyondan oluşan fermuar kılavuz profilini mükemmelleştirmiştir. Bu, kumaşın aşırı sıcaklıklarda bile mükemmel gerilimde kalmasını sağlar. İnce alt ray, kumaşı yatayda da mükemmel bir şekilde gerilmiş tutmak için ağırlaştırılmıştır. Perdenin işlemi, Harol’ün optimize edilmiş X-glide teknolojisi sayesinde sessizdir, bu profil, kasenin içindeki herhangi bir rezonansı tamamen nötralize eder.

Harol Coolscreen Solar sayesinde doğal soğutma:

• %100 güneş enerjisi, 1 gizli güneş paneli
• Yıl boyunca çalışan güçlü 2.2 Ah pil
• Minimalist, vida kullanılmayan tasarım
• Sıkı kumaş ve sessiz çalışma
• 12 m²’ye kadar pencere yüzeyleri
• Derinlemesine işgale yol açmayan hızlı montaj
• Kompakt, çekici kasa (90 x 123 mm, 110 x 143 mm)
• 6 Beaufort’a kadar rüzgar direnci, EN13561 rüzgar sınıfı (rüzgar sınıfı 3)
• Bina otomasyon sistemiyle birlikte çalışan standart G/Ç kontrolü
• İsteğe bağlı güneş ve rüzgar sensörü

Devamını Oku

Trendler

Copyright © 2023 Moneta Medya Grubu. Tüm hakları saklıdır.