“Bir Açılış Olarak Mekân/Enclosure as a Disclosure”, güncellenmiş baskısıyla raflarda

Selim Velioğlu’nun “Bir Açılış Olarak Mekân/Enclosure as a Disclosure” adlı kitabının hem içeriği hem de baskı tekniği ve kâğıt seçimiyle teknik özellikleri geliştirilmiş ve güncellenmiş yeni baskısı YEM Yayın’dan çıktı.

 Selim Velioğlu, son yıllarda Türkiye’de mimarlık ve tasarım eğitiminin temel başvuru kaynakları arasında yer alan kitabında, “açılış” kavramından yola çıkarak ortaya koyduğu mimari mekân tasarımı anlayışını, “açılış”ın mekânsal bir gerçeklik olarak hayat bulmasını sağlayan beş temel kavram (çokluk, uydu öğeler, kütlesel kademelenme, avludan hayat bulma, yeşil üreten mekânsal kurgu) ışığında düşünceler, tasarımlar ve yapılar eşliğinde anlatıyor.

Kitabın temel özelliği ya da farklılığı, günümüzde kutuplaşmış iki ayrı küme olarak algılanan kuramsal çalışmalar ile tasarım çalışmalarının bütünleştiği yeni bir alan açması. Ortaya konulan kuramsal yaklaşım, tamamı yazar ve çalışma arkadaşlarına ait tasarımlar ile örnekleniyor. Kitabın diğer bir özelliği de mimar ya da tasarımcı olmayan okuyucuya mekân tasarımının gündelik yaşam ile iç içeliğine ilişkin iletiler sunması. Kitap yoğun içeriği ve sürükleyici kurgusuyla da dikkat çekiyor.

Kitabın hem sayfa hem de örnek proje sayısının artırılarak genişletilen yeni baskısında, Selim Velioğlu’nun ekip arkadaşlarıyla birlikte gerçekleştirdiği konut, kültür, eğitim, spor, müze, konaklama, sanayi, yönetim, ticaret, ulaşım, kentsel tasarım, peyzaj tasarımı türlerinde, çeşitli ölçeklerde 100’ü aşkın tasarım kitapta ayrıntılarıyla veriliyor. Rauf Denktaş Anıt Mezarı ve Müzesi (Lefkoşa), Afet Yönetim ve Koordinasyon Merkezi (Bursa), Baykar Teknoloji Merkezi, MD Evi (Kırcaali, Bulgaristan), Erdal Eren Kültür Merkezi, Deniz Gezmiş Parkı (Ataşehir) gibi son dönemde gerçekleştirilen farklı ölçeklerde 13 yeni proje de kitapta yer alıyor.

Büyük bir çoğunluğu ödül kazanmış projelerin özel çekilmiş renkli fotoğraflar, planlar, kesitler, görünüşler ile aksonometrik çizimlerin yanı sıra projeyi anlatan açıklama metinleriyle yer aldığı kitap; mimarlar, şehir plancıları, kentsel tasarımcılar ve iç mimarlar için bir başvuru kitabı olmasının yanı sıra mimarlık ve tasarım öğrencilerine de projeleri inceleyerek kendi tasarım çalışmalarında yararlanabilecekleri değerli bir kaynak olma niteliği taşıyor.

Selim Velioğlu, temelde mimarlığa yaklaşımını ve buradan yola çıkarak kitabı hazırlama amacını şöyle özetliyor:

“Mekânsal çevre, sıkılmış bir yumruk değil, açılmış bir el gibi olmalıdır. Kullanıcısının arkadaşı olmalıdır. Konuşkan, cömert, davetkâr, canlı ve etkileşimli olmalıdır. Özellikleri ile deneyimleyende çağrışımlar oluşturarak, onu anlamsal yolculuklara çıkarmalıdır.

Tasarım sürecinde, çevre ve içeriğe ilişkin veriler insanın fiziki, biyolojik, psikolojik, tinsel olanak ve özellikleri çerçevesinde anlamlara ve bu anlamları yansıtan, öncelikle ölçekli ve kavranabilir boyutlardaki mekânsal unsurlara ayrıştırılmalı, yaşamın anlamsal zenginliği, insana yaşama sevinci verecek biçimde, doğal ve kültürel değerler gözetilerek mekâna yansıtılmalıdır.

Mekânsal çevre tasarımı temel olarak çevre ve içerik verileri ile insani beklentiler ışığında hareketi, mekânı ve kullanımı örtüşük olarak tasarlamak biçiminde tanımlanabilir. Kitapta tasarımlar üzerinden ayrıntılı olarak örneklediğim, doktora çalışmamda ortaya koyduğum ve üçlü örtüşük çözümleme yöntemi olarak adlandırdığım yaklaşım çerçevesinde; hareket, yaya ve araç dolaşımı ile ilgili tüm konular ile yönlenme, algı, erişim gibi sorunları; mekân, mekânsal kimliğe ilişkin tüm oransal, boyutsal, fiziksel özellikleri ve kullanım, işlev seçimi, işlevlerin yan yana gelişleri, yer, kot ve katlara dağılımı konularını içermektedir.

Üçlü örtüşük çözümleme yöntemi ile birlikte çalışmalarımızda; insani hedefler ve olanaklar doğrultusunda doğal ve kültürel değerler ile bütünleşmek ve mekânı insana yaklaştırıp ‘açmak’ amacıyla oluşturup yineleyerek kullandığımız, tasarımlarımızı biçimlendiren beş temel kavram – mekânsal çözüm vardır. Bu kavramlar tek yapı, yapı grubu, kentsel tasarım gibi farklı ölçeklerdeki tasarımlarımızda, olanaklar çerçevesinde bir bütün veya bağımsız olarak kullanılmıştır. Bunlar çokluk, uydu öğeler, kütlesel kademelenme, avludan hayat bulma, yeşil üreten mekânsal kurgu olarak adlandırdığımız kavramlardır.

Özetle, tasarım anlayışımız; doğal ve kültürel değerler, çevre ve içerik verileri, üçlü örtüşük çözümleme yöntemi ve beş temel kavram çevresinde biçimlenen bir yaklaşım olarak tanımlanabilir.

Çevre ve içerik verilerinin üçlü örtüşük çözümleme yöntemi ile değerlendirilmesi ve beş temel kavramın olanaklar çerçevesinde tümünün veya bazılarının kullanılması sonucu oluşan tasarımlar ortak bir kimliğe sahiptir. Bu ortak kimliğin ya da mekân duygusunun taşıyıcısının fiziksel unsurlar ve mekânsal çevre olmasıyla birlikte, tasarımlar esasen düşünsel katmanda birbirlerine bağlanmaktadır. Tasarımlar sonucu görünüşe çıkan çevre ise artık, tıpkı çevrelediği insan gibi, insana, doğal ve kültürel değerlere doğru anlamsal ve mekânsal bir ‘açılış’tır. ‘Açılış’ın tasarımlarımızda hem anlamsal hem de mekânsal olarak karşılığını bulduğunu söyleyebilirim.

Bu kitap, gerçekleştirdiğimiz tasarımların içerdiği ortak ilke ve önceliklerden temellenen bir tasarım anlayışı ortaya koymaktadır. Bu anlayışın ve kitapta dile getirilenlerin yaşanılır mekânsal çevrelere ulaşılmasında yol gösterici nitelikte olduğuna inanıyorum.”

Selim Velioğlu kimdir?

Selim Velioğlu 1961 yılında İstanbul’da doğdu. 1984 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nden mezun oldu. 1990 yılında doktora çalışmasını tamamladı. Mezuniyetinden günümüze kadar çok sayıda yapının ön tasarımlarını ve uygulama projelerini gerçekleştirdi. Katıldığı yarışmalarda 100’e yakın ödül kazandı. Halen tasarım çalışmalarını Erce Funda, Orkun Özüer ve Ersen Gömleksiz ile birlikte sürdürmektedir.